Gecə namazı və qılınma qaydası
7-10-2012, 02:34. Əlavə etdi: j3UtsbYPi^R3
Gecə namazı çox təkid olunan nafilələrdəndir. Heç bilirsən, gecə namazı nədir?! Zülmətdə bir nurdur, vəhşət içində ünsiyyət və çoxluqdan xəlvətə çəkilməkdir.
İmam Sadiq (ə) buyurur: «Gecə namazı Allahın rizasına və mələklərin məhəbbətinə səbəb olur. Peyğəmbərlərin sünnəsi, mərifət nuru, imanın kökü, bəndənin asayişi və şeytanm narahatlığıdır. Gecə namazı düşmənlər əleyhinə silah, dua və əməllərin qəbul olma səbəbidir. Ruziyə bərəkət gətirən və namaz qılanla Allahın mələkutu arasında vasitədir. Gecə namazı Qiyamətə qədər qəbrin çırağı, Nəkir və Münkirin cavabı və namaz qılanm qəbirdəki həmdəmidir. Həşr günündə də onun başının tacı, bədəninin örtüyü və başı üzərində kölgədir. İrəliləmək üçün onun önünü işıqlandıran bir nurdur. Onunla Cəhənnəm arasında pərdə, Allah qarşısında höccət, əməlləri ağırlaşdıran və siratdan keçməyi asanlaşdıran səbəb, Cənnətin açarıdır.
Hədisdə deyilir ki, gecə namazı qılınan və Quran tilavət olunan evlər asimandakılara nur saçır. Necə ki, ulduzlar yerdəkilər üçün parıldayır.
Bu ibadətə rəğbətləndirən ayələrdən başqa gecə namazınm fəziləti haqqında çoxlu sayda hədislər də vardır. Digər ayələr olmasaydı belə, yalnız aşağıdakı ayə onun əhəmiyyətini bəyan etməyə kifayət idi. Allah Peyğəmbəri-əkrəmə (s) buyurur: “Gecənin bir hissəsini yatma və ibadətlə məşğul ol ki, sənin üçün nafilədir. Olsun ki, Rəbbin səni həmd olunmuş məqama çatdırsın” (İsra surəsi, ayə: 72.)
Gecə namazınm şəni və dəyəri haqqında bu bəsdir ki, onun mükafatı «həmd olunmuş məqam» müəyyən edilmişdir.
Gecə oyaq qalmağın və gecə namazının insan ruhunun kamilləşməsində çox əhəmiyyətli rolu vardır. Buna görə hədislərdə gecə namazı qılmayan və ya onu əhəmiyyətsiz sayanlar məzəmmət olunublar. Əhli-beyt (ə) şiəsi bu əməli həyatına daxil etməlidir. Həzrət Sadiqdən (ə) belə nəql olunur: «Kim gecə namazı qılmasa, bizdən deyil».
Başqa bir hədisdə isə belə buyurur: «Allahın yanında ən mənfur insanlar onlardır ki, gecə leş kimi yıxılıb yatır və gündüz faydasız və əbəs işlərlə məşğul olurlar.
Bütün gecəni yatıb, heç bir qismini ibadət və Allahla xəlvətə sərf etməyən kəsə şeytan hakimlik edər. Hədislərə əsasən, hər kəsin xüsusi mələyi vardır ki, hər gecə onu namaz üçün iki dəfə oyadır və ona xitabən deyir: «Ey Allahın bəndəsi! Rəbbini yad etmək üçün ayağa qalx!» Əgər üçüncü dəfə yuxudan qalxmasa, şeytan onun qulağına idrar edər. Yəni gecə ibadəti üçün onu oyadan qeybi mələyin xitabını eşitməkdən məhrum olar.
Gecə namazı qılan bəzi şəxslər tanıyıram ki, onu oyadan səsi eşidirlər. Bu ilahi uğur hər kəsə nəsib olmur. Bəzən gündəlik işlər gecə namazı qılmaq uğurunu insandan alır. Bir şəxs həzrət Əliyə (ə) ərz etdi: «Dünən gecə yuxuya qaldım, gecə namazı üçün oyanmadım. Həzrət (ə) buyurdu: «Günahların sənin əl-qolunu bağlamışdır».
Qəlbi oyaq olanların bu namazdan qafil olması mümkün deyil. Oz zamanının padşahları ilə gecə yarısında xüsusi görüşə dəvət olunan dünyasevər insanlar həmin vaxt, əsla, yatmazlar. Nəinki yatmazlar, hətta gecənin əvvəlindən gözlərinə yuxu belə gəlməz və fikirləri ancaq padşahla görüşün yanında olar. Əgər bu vəziyyəti özün üçün təsəvvür etsən görərsən ki, deyilənlər həqiqətdir. Məsələn, əmin olsan ki, bir kəs gecə yarısı sənin yanına gəlib sənə çoxlu pul verəcək, həmin malın şövqündən yata bilməzsən. Əlindən çıxacağından qorxduğun üçün gözlərinə yuxu belə gəlməz!
Hər halda, yatmaq və bu xeyirdən qafil olmaq müqayisə olunmayan böyük bir məhrumiyyətdir. Bu feyzdən məhrum olub yatanlar bir neçə qrupdurlar:
Bəzisi gecə yarısına kimi əbəs söhbətlər və işlərlə, hətta bəzən haram söhbətlər və müsəlmanların qeybəti ilə məşğul olur və gecə namazı üçün oyana bilmirlər. Digərləri doyunca yeyib-içib qarınlarını doldurduqdan sonra yumşaq, isti, rahat yerdə yatırlar. Təbiidir ki, belə şəxs, gecə namazı üçün qalxa bilməz.
Çünki elə gecənin əvvəlindən yatıb qalmağın müqəddiməsini və səbəblərini ixtiyari olaraq hazırlamışdır. Demək olar, elə əvvəldən oyanmaq məqsədi və ümidi ilə yatmamışdır. Çünki çox yemək və içmək mədəni ağırlaşdırır, beyini məst edir və çox yatmağa səbəb olur.
Gecənin əvvəlində oyaq qalmaq, çox yemək, yumşaq və rahat yataqda yatmaq və s. çox yatmaga, qulağın, gözün ağırlığına və gecə namazına oyanmamağa səbəb olur. Belə adamların üzrü qəbul deyil!
Bəzi insaniar da başqa yolla gecə namazından məhrıım olurlar. Şeytan başqa bir qapıdan daxil olub onları bu nemətdən məhrum edir və onların qulaqlarına belə pıçıldayır: «Elmi mütaliə, namaz və ibadətdən daha yaxşıdır».
Bəzən gecənin əvvəlindən axırına kimi kitab oxumaqla məşğul olur və hətta mütaliə etməyin namazdan üstün olması xəyalı ilə sübh namazını belə qılmır. Bu halların çoxu şəxsin qürur və qafilliyinə qayıdır. Çünki elm öyrənmək ibadətlərin ən yaxşısı olsa da, xüsusi şərtləri vardır. O cümlədən; öyrəndiyi elm faydalı elm olmalıdır, elm öyrənməkdə məqsədi Allaha yaxınlaşmaq olmalıdır ki, bu, şərtlərin ən çətinidir. Çox nadir hallarda elm öyrənmək Allahın razılığına səbəb olub ibadət sayılır.
Elm öyrənməyin gecə namazından daha fəzilətli oluduğunu güman etmək, bir növ qürur və özünü aldatmaqdır. Elm öyrənməkdə saf niyyətə nail olduqları üçün təqva əhli özlərini gecə namazlarına və Allah dərgahında nalə edib gecənin qaranlığında Ondan kömək diləməyə borclu bilirlər. Gecə namazının niyyətin saflaşmasında böyük təsiri vardır.
Ustadım mənə demişdi ki, Axirəti düşünənlərdən heç biri raz-niyaz etmədən və gecə oyaq qalmadan yüksək dini məqamlara çatmamışlar.
Bu məsələyə hədislərdə də toxunulmuşdur və hədislərin birində deyilir: «Gecə namazı qılmayan kəs bizim ardıcıllarımızdan deyil». Mömin, elmi bacarığının qüvvətlənməsində gecə namazının böyük təsiri olduğunu görür. Bizim ustadımız tövsiyə edirdi ki, elmi məsələlərdə çətinliyə düşən zaman Allaha pənah aparın və Onun dərgahında nalə edin. Biz bu tövsiyənin səmərəsini təcrübədən keçirtdik; Onun sirri aydındır! Elm, yalnız çox oxumaq və mütaliə ilə kəsb olunmur. Elm elə bir nurdur ki, Allah istədiyi kəsin qəlbinə salar.
Gecə ibadəti qəlbi işıqlandırır və möminin qəlbinin nuraniliyini artırır. Bəli, gecə yarısında edilən münacat belə bir xüsusiyyətə malikdir. Gecə namazı elm öyrənməyin ziddinə deyil, əksinə, onun amil və səbəblərindəndir. Nə çox gecə namazı qılan elm əhli tanıyırıq ki, gecə ibadəti onların iti düşüncəsinə, yaxşı və düzgün dərkinə səbəb olmuş və nəticədə böyük elmi nailiyyətlər əldə etmişlər. Lakin təkcə elmi kitabların mütaliəsi ilə məqsədə çatmaq istəyənlər bəzən çaşqınlıqlara düçar olmuşlar.
Hər halda mömin, gün başlayandan və gecənin əvvəlindən gecə ibadətini nəzərdə tutmalı, onun müqəddimə və zəminlərini yaratmalıdır. Gündüz yatmalı, gecə tez yatmalı, gecə namazı üçün münasib yer, dua kitabı, dəstəmaz suyu, misvak, çıraq və s. hazırlamalı və yatan zaman «Qul innəma əna bəşərun misləkum...» («Fussilət» surəsi, ayə: 6) ayəsini oxumalıdır. Bütün bu sadalananlar, oyanmaq üçün təsirlidir və sınaqdan keçirilmişdir.
Gecənin əvvəlində olan hal, gecənin axırında gecə namazına tövfiq tapmağa təsir göstərir. Gecə namazı qılmaq istəyən kəs yatmaq qaydalarına Allahın razı qaldığı şəkildə riayət etməlidir ki, Allah-Təala səhər tezdən oyanma və gecə ibadəti tövfiqini ona nəsib etsin.
Bu qaydalardan ən mühümü, yatan zaman «mühasibə» aparmaqdır. Keçən gecədən bu gecəyədək etdiyi bütün əməllərini dəqiq mühasibə etməli və özü ilə hesabat aparmalıdır: nə etmiş, nə üçün etmişdir. Bilməlidir ki, yuxu ölümün qardaşıdır. Yatan zaman Allah insanın canını alır. Əgər Allah onun ruhunu bədəninə qaytarmasa, hərəkətsiz bir cənazə olar. Əgər ruhu bədəninə qaytarılıbsa, bu, Allahın mərhəməti səbəbindəndir. Oyanarkən Allahın bu nemətinə şükür etmək lazımdır.
Yatmaq qaydalarından bəzisi belədir: Dəstəmazlı halda və Allahın yadı ilə yatsın; Yatağına daxil olan zaman «Bismillah» desin; «Amənər-rəsul» ayəsini oxusun və oxuyan zaman onun məzmununa diqqət etsin, «Bəqərə» surəsi, ayə: 285-286.
Peyğəmbərin (s) ümmətə şəfaət nemətini və Allahın digər nemətlərini xatırlasın; «Ayətul-kürsi»ni oxusun, «Şəhidəllah» ayəsini tilavət etsin və istiğfar etsin; «Təsbihati-ərbəə»ni desin, İslam peyğəmbəri həzrət Muhəmmədə (s) və digər İlahi peyğəmbərlərə salavat göndərsin; Qəbrə qoyulan ölü kimi, bədəninin sağ tərəfi üzərində və üzü qibləyə yatsın.
Yuxuya gedənədək ardıcıl zikr desin və Allahı yad etsin. Belə yatmaq ibadətdir və insanın ruhu Allaha yaxın, Onun nəzəri altında olur. Belə yatmaq qafillərin oyaqlığından üstündür! Kim bu halda yatsa, ümid vardır ki, Allah-Təala bəzi xüsusi kəramət və müjdələri yuxu yolu ilə ona nəsib etsin.
Allah şahiddir! Elə adamları tanıyıram ki, yuxuda imamlardan (ə) bəzisini görmüş, onlardan ali məarif və gizli sirlər haqqında soruşmuş və elə cavablar almışlar ki, onlar üçün hidayət nuru olmuşdur. Yaxud elə kəslər olmuşdur ki, öz həqiqətləri röya aləmində onlara aşkar olmuş, ruhlarının bədəndən necə ayrıldığını görmüş və dəhşətlə yuxudan oyanmışlar.
Kim bu yolda çalışsa, yuxuda, oyaqlıqda əsla çata bilmədiyi ruhani və mənəvi aləmlərin ali dərəcələrinə çata bilər.
Deyilən qaydalarla yatan kəs əgər gecə namazının vaxtından əvvəl oyanarsa, yaxşı olar ki, Allahı zikr və dua ilə yad etsin, yerində bu tərəfdən o tərəfə çevriləndə Allaha həmd-səna desin. Elə ki, gecə namazına oyandı Allahın onun haqqında olan lütfünü xatırlasın; Allah yenidən ona həyat bəxş etmişdir. Sonra dərhal səcdəyə getsin və onu yenidən oyatdığı və diriltdiyi üçün Allahın bu nemətinə şükür etsin.
Əgər istəsəydi, ruhunu bədənindən əbədi ayırardı. Yenidən ona həyat neməti bəxş etdiyi üçün Allaha şükür edib bu fürsəti qənimət saysın. Bu yeni həyatda əbədi həyat haqqında fikirləşsin. Nəzərə alsın ki, ömür, ticarət etməsi üçün Allahın ona verdiyi sərmayədir. Bacardığı qədər ən nəfis malı, yəni mənəviyyatı almalıdır Öz səyində, əsla süstlük və tənbəllik etməməlidir.
Bu məarifə diqqət edən və bu incəlikləri anlayıb namaz qılan şəxs, dünya əhli dünyadan ləzzət aldığı kimi, Allah sevgisi ilə dolu can və qəlblə Rəbbinin mərifət və məhəbbətindən ləzzət alır, Mövla ilə ünsiyyəti ruhunun ən üstün sevinci sayır.
Geriyə qayıdın