Ana səhifə > Mәqalәlәr > “Qədir-xum” Əhli-beytin (ə) həyatında

“Qədir-xum” Əhli-beytin (ə) həyatında


2-11-2012, 17:09. Əlavə etdi: j3UtsbYPi^R3
“Qədir-xum” Əhli-beytin (ə) həyatında


"Qədir" Peyğəmbərin (s) İslamın izzət və əzəmətini davam etdirmək üçün icra etdiyi ən mühüm proqram idi. O, "Vida həcci"ndən qayıdarkən son missiyasını həyata keçirdi. Çünki Allah ona buyurmuşdu: “Ya Peyğəmbər! Rəbbin tərəfindən sənə nazil ediləni (Quranı) təbliğ et. Əgər (bunu) etməsən, (Allahın) risalətini (sənə həvalə edilən elçilik, peyğəmbərlik vəzifəsini) yerinə yetirmiş olmazsan. Allah səni insanlardan qoruyacaq. Həqiqətən, Allah kafir camaatı düz yola yönəltməz!” (“Maidə”, 67.)
Allahın əmrlərini icra etdikdən və Əlini (ə) öz canişini təyin etdikdən sonra "İkmal" ayəsi nazil oldu* və bu gün vilayət bayramı adını aldı.
Peyğəmbərin (s) əhli-beyti və İslamın həqiqi mühafizi olan şiə imamları "Qədir" hadisəsini yaddaşlarda yaşatmaq üçün hər bir fürsətdən istifadə edirdilər. Çünki "Qədir" günəşinin saçması ilə (s) ülvi məqsədləri həyata keçir, fitnələrə yer qalmırdı. Həzrət Fatimənin (ə) Əlinin (ə) və digər imamların həyatına ötəri bir baxış bizi "Qədir" hadisəsinin əhəmiyyəti, onun insan hidayətində həlledici rolu ilə tanış edir.
Əhli-sünnə və şiə yazıçıları "Qədir" hadisəsinə, eləcə də bu hadisə ilə bağlı ayələrə xüsusi diqqət göstərmişlər. Əllamə Təbərsi və s. Şiə alimlərinin fikrincə "Təbliğ" ayəsinin "Qədir" düzündə nazil olması hadisələrdə göstərilən ən mühüm versiyadır. Əbu əl-Qasim Übeydullah Əbdullah Həskani kimi görkəmli əhli-sünnə alimi də həmin fikirdədir. O, "Qədir" hadisəsi ilə bağlı hadisələri on iki hissədə toplayaraq onu "Dua əl-huda ila ədai həqq əl-muvalat" adlandırmışdır. İbn Uqdə kimi şöhrət qazanmış (dörd əhli-sünnə məzhəbinin etibarlı hesab etdyi) Əbu əl-Əbbas Əhməd ibn Muhəmməd ibn Səid bu haqda "Hədis əl-vilayə" adlı kitab yazmışdır. Əllamə Əmini də 11 cilddən ibarət "əl-Qədir" kitabını qələmə almışdır. Bu əsərlərdə diqqəti çəkən məqam imamların bu hadisəyə hədsiz əhəmiyyət verməsidir. Bu, "Qədir" hadisəsinin əhəmiyyətini onun insan səadətindəki rolunu aydınlaşdırır. Burada bu məqamlardan bir neçəsini diqqətinizə çatdıracağıq.

Hz. Fatimə (s) Həmzənin (ə) məzarı üzərində
Bir gün Ühüddə atasının əmisi Həmzənin məzarı üzərində dayanmış, əzadarlıq edirdi. Məhəmməd ibn Lubeyd fursəti əldən verməyərək soruşdu: "Ey Peğəmbərin (s) qızı, Əlinin (ə) imamlığı üçün Peyğəmbərin (s) sözlərindən yadında qalan sübut varmı?
Həzrət Fatimə (ə) buyurdu:
"Əcəba, möhtəşəm Qədir-Xum hadisəsini unutmusunuzmu? Allah şahiddir ki, özüm Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu eşitdim: "Əli sizin aranızda canişin olmağa ən layiq şəxsdir. O, məndən sonra imam və xəlifədir. İki övladım Həsən və Hüseyn, eləcə də onların doqquz övladı pak imamlardırlar. Onlara tabeçilik göstərsəniz sizi hidayət edəcəklər. Onlara qarşı çıxsanız qiyamətədək aranızda ixtilaf sürəcək.

İmam Əlinin (ə) Qəir-xum hadisəsinə istinad etməsi
1. Süleym ibn Qeys Hilali yazir: "Osmanın xilafəti dönəmində Peyğəmbər (s) məscidində əyləşmişdim. Məsciddə camaat bir-biri ilə söhbət edirdi. Əli ibn Əbu Talib (ə) ayağa qalxdı. Keçmişdə İslama göstərdiyi xidmətləri saydı hamı onun sözlərinin doğruluğunu təsdiqlədi. Həzrət (ə) "Qədir-Xum" haqqında buyurdu:
“Kütlə Peyğəmbərdən (s) vilayət haqqında soruşdu. Bu zaman Allah Ona (s) namaz, oruc və s. məsələlərin təfərrüatini izah etdiyi kimi özündən sonrakı canişinini açıqlamağı əmr etdi. Peyğəmbər (s) Qədir-Xumda məni belə təqdim etdi:
"Ey camaat! Bilirsinizmi ki, Allah mənim himayədarım, məndə sizin himayədarınızam? Bilirsinizmi ki, mən sizə özünüzdən yaxınam? Hamı bir ağızdan doğru buyurursan ey Allahın Rəsulu deyə deyilənləri təsdiqlədilər. Sonra Həzrət (s) buyurdu: "Əli (ə), ayağa qalx!" Mən ayağa qalxdım. Həzrət (s) buyurdu: "Mən kimin mövlasıyamsa, Əli (ə) də onun mövlasıdır. İlahi, Əlini sevəni sev, Əliyə düşmən olana düşmən ol".
2. "Qədir" hadisəsi Siffeyn döyüşündə.
Bir gün Əli (ə) mühacir və ənsarın da sıralarında olduğu qoşununa Peyğəmbərin (s) dilindən öz fəzilətlərini saymağa başladı. Maidə surəsinin 55-ci və Tövbə surənin 16-cı ayəsini tilavət edib buyurdu: “Camaat Peyğmbərdən (s) soruşdu: Ey Allahın Rəsulu, vilayət bəzi möminlərə xasdır, yoxsa hamıya aiddir? O zaman Allahdan əmr gəldi ki, oruc, namaz, həcc, zəkat və s. məsələlər kimi vilayəti də izah etsin. Həmin vaxt peyğmbər (s) Qədir-Xumda məni camaatın "əmr sahibi" təyin etdi və belə bir xütbə oxudu: "Mən kimin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır".
3. "Qədir" xütbəsi Əlinin (ə) hakimiyyəti dönəmində.
Əlinin (ə) hakimiyyəti dönəmində Qədir bayramı cümə gününə təsadüf edirdi. Müsəlmanlar cümə namazında həmişəkindən daha çox iştirak edirdi. Həzrət (ə) cümə namazı qılmaq və xütbə oxumaq üçün camaatın qarşısına çıxdı. Hüseyn ibn Əli (ə) deyir: Gündən beş saat keçdikdə (günortadan qabaq) atam xütbə oxumağa başladı. O, öncə Allaha həmd və səna edib onun sifətlərini saydı. Mütləq hakimiyyətin ona məxsus olduğunu bildirdi. Nemətlərini dinləyicilərin diqqətinə çatdırdı və sonra camaata müraciət edərək buyurdu: "Allah-taala bu gün iki bayramı (cümə və Qədir) sizin üçün bir zamana salmışdır. Hansı ki, bu iki bayram bir-birinin varlıq fəlsəfısini tamamlayır. Hər birinin vasitəsilə hidayət olmaq, digərinə təsir göstərir. Tövhid və iman yalnız Məhəmmədin (s) peygəmbərliyini etiraf etməklə qəbul olunur. Məhəmmədin (s) din və şəriəti də yalnız Allahın "Vilayət" verdiyi şəxsin vilayətini qəbul etməklə qəbul olunur. Bütün bunlar isə Əhli-beytə (ə) təvəssül etmədən, tapınmadan yerinə düşmür.
Qədir-xum Əlinin (ə) görüşlərində
Əli (ə) sözlərini belə davam etdirdi: "Allah-taala Qədir günü öz seçilmişləri haqqındakı qərarını Peyğəmbərinə (s) göndərdi. Ona (s) vilayəti elan etməyi tapşırdi. Qədir gününün məqamı böyükdür. Bu gün Allahın rəhməti insanlara çatıb və hamıya son söz deyilib. Bu gün böyük bir məqam insanlara açıqlanıb. Bu gün dinin kamil olduğu gündür. Qədir günü "şahid" (Peyğəmbər (s) və "məşhud" (Əli (ə)-ın günüdür. "Qədir" küfür və nifaq pərdələri arxasındakı peymanların pozulduğu gün, əsl İslam həqiqətlərinin aşkar olduğu gündür. Şeytanın xar və zəlil olduğu gündür. Bu gün dəlil, arqument günü, hidayət və imtahan günü, ürəklərdə gizlədilən kinlərin aşkar olduğu gündür.Qədir Peyğəmbərin (s) sözlərinin möminlərə tam aydın çatdırıldığı gündür. Qədir Şeys Peyğəmbərin (ə), İdrisin (ə),Yuşə ibni Nunun (ə) və s. günüdür.
Əli (ə) xütbəsinin sonunda buyurdu: "Ey müsəlmanlar Allahın rəhməti üzərinizə olsun. Bu möhtəşəm yığıncaqdan ayrıldıqdan sonra bu günü bayram edin (və aşağıdakıları edin).
1. Din qardaşlarınıza bacardığınız qədər bəxşiş verin.**Allah sizə əta etdiyi nemətlər üçün şükr edin.
2. Bir yerə toplanın ki, Allah sizin sayınızı artırsın.
3. Bir-birinizə yaxşılıq edin ki, Allah aranızdakı mehribanlığı artırsın.
4. Allahın əta etdiyi nemətlərə görə bir-birinizi tərik edin...
Bu gün bir-birinizə maddi kömək etmək qazancınıza bərəkət verər, ömrünüzü artırar. Bir-birinizə mehribanlıq göstərməniz Allahın rəhmətinə səbəb olar.
5. Güllər üzlə, şadyanalıqla bir-birinizlə qucaqlaşın.
6. Allah sizə lütf qıldığı uğurlar üçün şükr edin.
7. Sizin köməyinizə göz tikən yoxsul və səfillərə baş çəkin. Onlarla birlikdə yemək yeyin. Qədir günü yoxsullara bir dirhəm kömək göstərmək, iki yüz dirhəmə, bəlkə də daha çoxuna bərabərdir.
8. Bir-binizlə görüşərkən qucaqlaşın. Bir-birinizi təbrik edin. Çünki Allahın Rəsulu (s) mənə belə əmr etmişdir.


Qədir-xum İmam Həsənin (ə) xütbəsində
Həsən ibn Əli (ə) Şam hakimiyyəti və Kufə əhalisi qarşısında xütbə oxuyub onların diqqətini əldən verdikləri ən böyük nemətə, yəni Əhli-beyt hakimiyyətinə yönəltdi. Hakimiyyətə layiq olduğunu, xəlifəliyinin legitimliyini və Qədir günündə baş verənləri belə xatırlatdı:
"Babam Peyğəmbərin (s) sözlərini yadınıza salın. O Həzrət (s) buyururdu: "Əgər insanlar bir nəfəri ondan daha layiq olduğu bir halda rəhbərliyə seçirlərsə, özləri üçün bədbəxtlik satın alırlar." Seçiminizdən dönməyincəyə, Peyğəmbərdən (s) atam haqqında eşitdiyimə əməl etməyincəyə qədər bu vəziyyətdə qalacaqsınız. Həzrət (s) atama buyurdu: "Ey Əli, sən mənim üçün Harunun Musa üçün olduğu kimisən. O, qardaşı Musanın canişini idi. Sən də mənim canişinim və xəlifəmsən. (Onlarla bizdə) fərq odur ki, məndən sonra Peyğəmbər olmayacaq."
Bu insanlar Peyğəmbərlərini (s) görmüş, Qədir-Xumda sözlərini eşitmişlər. O gün babam Rəsullullah (s) atamin (ə) əlini tutub buyurdu: "Mən kimin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır. İlahi, onu sevəni sev, ona qarşı düşmən olana düşmən ol!" Sonra babam təkidlə tapşırdı ki, onun sözlərini eşidənlər orada olmayanlara çatdırsınlar.

İmam Hüseyn (ə) və Qədir hədisi
Müaviyə dünyasını dəyişməzdən bir il öncə İmam Hüseyn (ə) möhtəşəm həcc mərsimində iştirak edirdi. Bu səfərdə Abdullah ibn Abbas və Abdullah ibn Cəfər də onu müşayiət edirdi. Həmin il bir çox Bəni-Haşimdən olan qadın və kişi Həcc mərasimində iştirak edirdi. İmam Hüseyn (ə) Minada onları bir yerə topladı. Bu böyük izdihamda yeddi yüz tabei və iki yüz səhabə Həzrətin (ə) ətrafına toplaşmış və İmamın (ə) söhbətini gözləyirdilər. Həzrət (ə) ayağa qalxdı. Həmd-sənadan sonra buyurdu: "Siz cinayətkar Müaviyənin bizə və şiələrimizə qarşı təcavüzünün şahidisiniz. Mənim sözlərimi dinləyin və qulaq asın. Digər şəhər, qəbilə və etibar etdiyiniz şəxslərə çatdırın. Onları bizim (əhli-beytin) hüquqlarımızı bərpa etməyə səsləyin. Qorxuram ki, vaxt keçsin və bizim hüquqlarımız zalım əlinə keçsin. Hər halda Allah ən yaxşı dayaqdır. Sizi Allaha and verirəm, siz peyğəmbərin (s) Qədir-Xumda atam Əlini (ə) özündən sonra imam təyin etməsini xatırlamırsınızmı? Hamı bir ağızdan "Xatırlayırıq" deyə təsdiq etdilər.

İmam Məhəmməd Baqir (ə) və Qədir-xum

Fuzeyl ibn Yəsar, Bukeyr ibn Əysun, Məhəmməd ibn Müslüm, Bureyd ibn Müaviyə və Əbu əl-Carud hamısı İmam Baqirin hüzurunda idi. Həzrət (ə) Qədir-Xum və Əlinin (ə) vilayəti haqqında buyurdu: Allah-taala peyğəmbərinə (s) Əlinin (ə) vilayətini açıqlayaraq bu ayəni nazil etdi. (Maidə, 55) Bu ayə nazil olduqda əmr sahiblərinin vilayəti vacib oldu. Lakin bəziləri "əmr sahibləri"ndən məqsədin kim olduğunu başa düşmədilər. Allah Peyğəmbərə (s) bunu açıqlamağı əmr etdi. Bu zaman Peyğəmbəri (s) həyəcan bürüdü. Bəzilərinin İslamdan dönəcəyindən, onu təkzib edəcəyindən ehtiyat etdi və Allaha pənah apardı. Bu zaman "Təbliğ" (Maidə, 67) ayəsi nazil oldu. Peyğəmbər (s) Allahın əmrini icra etdi. Qədir-Xumda dayanıb zəvvarları topladı. Oradaca Əlinin (ə) özündən sonra "vəli" olduğunu elan etdi və tapşırdı ki, orada olanlar bu ilahi mesajı orada olmayanlara çatdırsınlar.

İmam Sadiq (ə) Qədir məscidində
Həsən Cəmal deyir: İmam Sadiqlə (ə) birgə Mədinədən Məkkəyə gəldim. Cöhfə yaxınlığında Qədir məscidinə çatdıqda İmam (ə) məscidin sol tərəfinə baxıb buyurdu: Bura elə bir yerdir ki, Peyğəmbər (s) Qədir günü Əlini (ə) öz canişini təyin etdi və buyurdu: "Mən kimin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır". Sonra İmam (ə) digər tərəfə baxdı. Digər xeymələrin yerini göstərərək buyurdu: Əbu Xuzeyfənin qulu ???? və Əbu Ubeydə Cərrah da orada idi. Bəziləri Əlini (ə) Peyğəmbərin (s) kənarında gördükdə həsadətlə dedilər: "Onun iki gözünə baxın. Dəli kimi necə də öz ətrafına baxır və qərar tutmur". Bu zaman Cəbrayıl nazil olaraq bu ayələri Peyğəmbərə (s) oxudu. (Qələm, 51-52)
İmam Kazım (ə) və Qədir məscidi
Əbdurrəhman ibn Həccac deyir: "İmam Musa ibn Cəfərin (ə) yanında idim. Səfərə çıxmaq istəyirdim. Həzrətdən Qədir məscidi haqqında soruşdum. İmam (ə) buyurdu: "O məsciddə namaz qılın. Bunun böyük savabı var. Atam oraya gedələrə Qədir məscidində namaz qılmağı tapşırırdı".

İmam Rza (ə) və Qədir-xum
1. Səma əhli və Qədir-Xum günü
Əhməd ibn Məhəmməd ibn Əbu Nəsr deyir: İmam Əli ibn Musa ər-Rzanın (ə) evində əyləşmişdik. Bir çoxları oradaydılar. Qədir haqqında söhbət olundu. Bəziləri İslamın erkən çağlarında Qədir gününün olduğunu inkar etdilər. Bəziləri isə onu İslamın nişanələrindən biri kimi qiymətləndirdilər. Bu zaman Əli ibn Musa ər-Rza (ə) buyurdu: Atam (ə) babam Cəfər ibn Məhəmməddən belə nəql edirdi: "Səma əhli Qədir gününü yer əhlindən daha çox tanıyırılar. Allah Behiştdə böyük bir tikilini özünə ayırmışdır. Bu tikilinin kərpicləri qızıl və gümüşdəndir. Onun min günbəzi qırmızı yaqutdandır. Min günbəzi isə yaşıl yaqutdan. Onun tikilişində istifadə olunan gil müşkdəndir. Orada dörd çay axır. Bu çayların hər birində şərab, duru su, süd və bal axır. Çayların kənarında müxtəlif növ meyvə ağacları bitib. Ağacların üzərində quşlar uçur. Quşların bədəni mirvaridən, qanadları yaqutdandır. Onlar öz uçuşlarıyla ürəkoxşayan səslər yaradırlar.
Qədir günü bu böyük qəsr aşılır. Mələklər və səma əhli təsbih deyərək qəsrə daxil olurlar. Quşlar qanad çalaraq özlərini çayda isladırlar. Sonra özlərini müşkə sürtürlər. Xoş ətir Qəsri bürüyür. Qəsrin mələkləri bir-birinə həzrət Fatimə (ə) adına hədiyyə verirlər. Çünki Qədir günü sona yaxınlaşır. Mələklərə deyilir: "Öz yerlərinizə qayıdın. Siz gələn ilədək yanlışlıqlardan amandasınız. Bilin ki, bu nemətlər Peyğəmbərin və Əli ibn Əbu Talibin (ə) əzəmətinə görədir.
2. Qədir bayramının bərəkətləri.
Sonra Əli ibn Musa ər-Rza(ə) üzünü Əhməd ibn Məhəmməd Əbu Həsrə tutub buyurdu:
Ey Əbu Həsr övladı, harda olsan Qədir günü Əlinin(ə) məzarına doğru tələs. Çünki:
1. Allah onu ziyarət edənin altımış illik günahlaını bağışlayır.
2. Allah Qədir gününün bərəkətinə görə cəhənnəm odundan Ramazan ayında, Qədir gecəsində və Fitir bayramında azad etdiyindən iki qat artıq azad edir.
3. Allah bu bün yoxsula bir dirhəm verənə min dirhəm verəcək.
Qədir günü din qardaşlarınıza hörmət göstərin. İmanlı kişi və qadınları sevindirin.

Geriyə qayıdın